Vitalski, het interview

In het land der bloggers kan er maar één de koning zijn en dat is Don Vitalski. Nieuwsgierig naar de inzichten van de Don belde ik op een mooie lentedag aan, gewapend met de drie standaardvragen van Aanlegplaats. Omdat de zon reeds uit de tuin was verdwenen, lieten we de uitnodigende hangmat links liggen en verkasten naar de bibliotheek waar het volledige oeuvre van Gerard Reve aandachtig met ons meeluisterde. 

Ik heb een zwak voor Vitalski die ik al volg sinds hij als twintiger vol dadendrang columns in de Week/Up schreef waarin hij regelmatig een donkerharige schoonheid, die je eerder in Tel Aviv zou verwachten, opvoerde. In zijn boeken en theaterstukken wisselt Vitalski moeiteloos branie, verfijning, meligheid, poëtische brille en soms hyperintelligente terzijdes af. Nooit vergeet ik de dag dat hij in een cultureel centrum in Deurne – na eerst zijn fans op de balkons te hebben begroet – het gedicht Hond vond ons tof voordroeg. Nooit heb ik in een theaterzaal harder gelachen. 

De geniale dichter en oprichter van Circus Bulderdrang wees een stoel aan, zette barokmuziek op en strooide uit de losse pols chips over de tafel uit – niet wetende dat ik dertien dagen geleden het snoepen volledig had afgezworen. Cold Turkey. ‘Ik wist niet dat je aan snoepen verslaafd kon zijn.’ Verheugd dat ik de schrijver van de encyclopedie van vreemde feiten IJsberen kunnen skateboarden iets had kunnen bijleren, luisterde ik aandachtig naar een gloedvol betoog over bloggen.

Bij het afscheid schonk Vitalski me een exemplaar van zijn autobiografie Ik slaap als een croissant. Een boek dat hij in 2011 op veertigjarige leeftijd had geschreven. Al na enkele pagina’s begreep ik niet waarom het bij verschijning de wereld niet stormenderhand had veroverd. 

‘Zolang je niet weer wanneer je sterfdatum is, kan je onmogelijk te vroeg aan je autobiografie beginnen.’

En dan geven we nu het woord aan Don Vitalski.

Waarom heb je een blog?

‘Het voordeel van een blog – en de reden waarom ik er een voer – is dat je met die blog rechtstreeks, op de ultrakorte bal en zonder een intermedium, met je fans kan communiceren. In die zin ben ik blij dat ik nog net op tijd ben geboren om van die mogelijkheid te kunnen genieten. Want altijd afhankelijk zijn van de officiële media om je ding te doen is eigenlijk de hel. Dat je nu je goesting kunt doen is fantastisch.’

‘Oorspronkelijk was het maar een middel om reclame te maken voor mijn andere producten. Mijn boeken en theaterstukken. Maar geleidelijk werd de blog een doel op zich, zelfs in die mate dat het nu ongeveer het belangrijkste is wat ik doe. Omdat ik er duizend mensen per dag mee bereik schat ik het belang ervan hoog in. Duizend man. Dat is een schouwburg vol. Ik ben er dagelijks gemiddeld bijna twee uur mee bezig en soms denk ik: wat zit je nu weer aan die blog te prutsen; maar voor een volle schouwburg zou ik ook de moeite doen om vooraf enkele uren te repeteren. En het idee dat iemand in Alaska maar op één knop moet drukken om het te kunnen lezen is fenomenaal. Wat stelt een gedrukt boekje of een optreden in Erps-Kwerps dan voor in vergelijking met een blog die je tot in Kamtsjatka kan bekijken? Mensen die nu tien zijn vinden dat geen wonder, maar ik sta nog met één been in het antieke tijdperk en zal tot mijn dood aangenaam geschokt naar dit fenomeen kijken. Voor onze kinderen is het doodnormaal. Uiteraard heb je lezers in Alaska…’

‘Het goede is ook dat de blog de veelheid aan dingen waar ik mee bezig ben synthetiseert. Mijn  diversiteit valt er op een transparante manier mooi samen. 

Ik betrap mezelf er tegenwoordig op dat wanneer ik twijfel om naar een feestje te gaan, ik toch vaak mijn jas aandoe en vertrek omdat ik dan wat foto’s kan maken voor mijn blog. Soms ben ik al vijf dagen thuis zonder dat ik het gevoel heb iets te missen, maar dan verman ik me en denk: mijn lezers gaan het leuk vinden als ze zien dat ik nog eens heb rondgehangen met den dien of den dien.’

Wie zou er absoluut een blog moeten beginnen?

‘Wel, veel mensen van wie ik tof zou vinden dat ze een blog zouden hebben, hebben er effectief reeds een. Zo ben ik bijvoorbeeld een grote fan van Blondie en de leadgitarist Chris Stein houdt er eentje bij. Maar toch surf ik er niet vaak naartoe, want het durft weleens tegenslaan.’

‘Maar ik ga een specifieker op het Nederlands taalgebied gericht antwoord geven. De Nieuwe Contrabas heeft een podcast en die is uitstekend maar sinds het ontstaan van die podcast is de oude blog van Chrétien Breukers – De Contrabas – waarin hij zo meesterlijk over zijn wedervaren schreef, verdwenen. Ik wil dat Chrétien Breukers opnieuw blogt. Dit terzijde. De Nieuwe Contrabas is een heel sterke podcast. Hoe de twee gastheren in het programma boeken subtiel fileren zonder ze daarom allemaal af te branden. Zo moet het. Dàt is goede literaire kritiek. Ze vertrekken vanuit een belezenheid en met een goed onderschraagde mening en zijn anti-hypocriet.’ 

‘Misschien Rudi Vranckx? Die heeft een boeiend leven.’ 

‘Maar ik vind het wel een voorwaarde dat een blog dagelijks wordt opgevolgd. Daarom is mijn overgave zo frontaal. Mensen die mij volgen weten: als ik vandaag naar Vitalski blogt surf krijg ik nieuwe prikkels. Elke fucking dag opnieuw. En dat doe ik al onafgebroken sinds 2006. Ik ben al zestien jaar lang élke dag aan het bloggen. Zou er nog iemand op aarde zijn die dat kan zeggen? Het is mijn tweede natuur geworden. Zelfs als ik om drie uur ’s nachts doodop thuiskom en de volgende dag om zeven uur moet opstaan: zelfs dan moet ik bloggen. Ik kan niet niets aan die blog doen. Dat is onmogelijk. Ik voel mij niet verplicht om te werken, maar ik voel me onbehagelijk als ik het niet doe. Ik zucht onder het onvermogen de leegte toe te laten. En dat is vreemd want ik wil het work-aholisme zeker niet verheerlijken. Ik ben eigenlijk tegen workaholics. Er zijn al meer dan voldoende boeken, theaterstukken en balletvoorstellingen geschreven dus in wezen maken al die workaholics zich belachelijk.’ 

‘Bart Van Loo zou ook mogen bloggen. Niet als wetenschapper van de Franse cultuur, maar als autobiograficus van iemand die wegkwijnt in het verre Moorsele. “Vandaag ben ik om negen uur opgestaan, heb koffie gezet en over de velden gekeken.”’

‘En Chris Van Camp moet bloggen omdat er nog altijd te weinig vrouwelijke columnisten zijn en temeer omdat zij er eentje is waar geen vernislaag op zit. Want tegenwoordig schrijven veel columnisten – naar mijn smaak – te afgeborsteld. Chris Van Camp is een gezond mannelijke columniste. Eigenlijk is het een wonder dat zij niet blogt.’ 

‘En Johan Petit natuurlijk. Die heeft een tijdje een column gehad in het tijdschrift Zone 03. Klein Jowanneke. Daarmee is hij beroemd geworden. Johan is een Louis Paul Boon-achtige schrijver die elke dag iets zou moeten publiceren.’ 

Wat is voor jou een goede blog?

‘Ik vind de meeste blogs niet goed omdat ze een té afstandelijke lay-out hebben. Eigenlijk kan je niet anders dan met het lettertype courier werken. Omdat het een huiselijk lettertype is met een literaire atmosfeer. Bovendien moet er in blogs – dit is cruciaal – als je een dubbele e schrijft zoals in ‘weêr’, op die tweede e een kapke staan én de combinatie ij moet als ypsilon worden genoteerd. Dat zijn belangrijke voorwaarden om een leesbare blog te verkrijgen. En ik meen het, want digitale teksten zijn te inwisselbaar. Ik heb een tekst voor mijn neus van iemand uit Alaska en ik druk op een knop en lees een stuk van iemand uit Lapland en die zien er eenvormig uit. Van de miljarden teksten die je nu op het internet kunt lezen is het letterlijk zo dat als er één pagina – sterker nog: één alinea – tussenzit die door mij is geschreven, dan haal je die er zo uit. Als je aan een willekeurige lezer vraagt om uit een miljard teksten aan te duiden welke door Don Vitalski is geschreven dan haalt hij die er gewoon uit. Is dat niet ongelooflijk? Ja maar: is dat niet ongelooflijk!?’

‘De echte reden waarom ik zo schrijf is dat je weerhaken moet creëeren in teksten op het internet, want je ogen glijden er anders overheen. Maar in courier én met weerhaken in de spelling hou je het oog van de lezer bij je. In het begin haken ze erop af. “Hoe schrijft die gast nu met al zijn ypsilons?” Maar je komt toch terug en na een paar weken wil je niets anders meer. In het begin lusten wij ook geen cola, maar op den duur wel.’

‘En inhoudelijk? Ja, daar heb ik ook over nagedacht. Het is extreem belangrijk dat je dàgelijks blogt. Bovendien moet je een combinatie bieden van exhibitionistisch autobiografisch actueel – dat wil zeggen: de lezer moet kunnen binnengluren in uw leven vandaag en dat in al zijn banaliteit; je hoeft heus niet met koningin Mathilde op de foto, het mag gewoon koffiedrinkend bij je moeder zijn. Maar je moet als lezer dat voyeurisme kunnen genieten. Je moet op de autobiografische schoot van de auteur kunnen gaan zitten. Dit allemaal enerzijds. Anderzijds moet het autobiografische worden overladen met culturele referenties, boekbesprekingen, politieke meningen. En die recensies mogen ook wel gelardeerd zijn van subjectiviteit. “Toen ik deze film zag had ik een koptelefoon op en was ik rijstpap aan het eten.” Terwijl ik het in de klassieke media niet kan verdragen dat een recensent zichzelf groter maakt dan de voorstelling, vind ik het voor een blog noodzakelijk. Maar je moet beiden combineren. Het autobiografische én de referenties. Als je maar een van de twee doet blijf je niet boeiend.’